Sinds 2021 kampt de Nederlandse arbeidsmarkt met een ‘absoluut arbeidstekort’. Een probleem, maar ook vooral een kans, volgens de TNO-onderzoeker. ‘Dit was het kantelpunt’, zegt Van Genabeek. ‘Sindsdien zijn er minder beschikbare mensen dan het aantal vacatures. De context van de arbeidsmarkt is dus ineens heel anders geworden.’
De oplossing ligt volgens Van Genabeek in een transitie naar een ‘skills-based arbeidsmarkt’, waarbij niet diploma’s maar kennis en vaardigheden centraal staan. ‘We moeten preciezer kijken naar wat mensen daadwerkelijk kunnen. Welke kennis hebben ze? Welke vaardigheden beheersen ze? En hoe vertaalt zich dat naar concrete werkzaamheden? Dit klinkt abstract, maar is juist heel concreet. Door te kijken naar wat mensen daadwerkelijk kunnen in plaats van alleen naar diploma’s, kunnen we de arbeidsmarkt efficiënter maken.’
Die benadering moet de personeelskrapte op drie manieren aanpakken. ‘Je kunt meer mensen voor meer uren aan het werk krijgen, ook degenen die nu aan de kant staan. Daarnaast kun je technologie inzetten om processen te optimaliseren. Maar de grootste winst zit in het verbeteren van de match tussen mens en werk.’
Een hoofdrol is weggelegd voor het skills-paspoort, een soort digitaal reisdocument voor de arbeidsmarkt. ‘Werkgevers willen meer weten dan alleen of iemand een diploma heeft’, zegt de TNO-expert. ‘Een skills-paspoort laat zien welke vaardigheden iemand beheerst én op welk niveau. Dit moet wel gevalideerd worden. Werkgevers willen zekerheid over wat een kandidaat kan.’
De metalektro-sector, die al járen kampt met extreme personeelstekorten, is als eerste aan de beurt om de nieuwe skills-based aanpak te testen. Na uitgebreid vooronderzoek start TNO in 2025 met het testen van drie verschillende technische concepten bij diverse bedrijven.
‘Dit is momenteel het grootste implementatie- én ontwikkeltraject in Nederland op het gebied van skills-paspoorten’, zegt Van Genabeek. ‘We gaan verschillende vormen van validatie testen, van ‘zachte’ validatie via online tests tot ‘harde’ validatie van aantoonbare vaardigheden.’
